قرار است مراسم تنفیذ و تحلیف رئیس‌جمهور در روزهای ۷ و ۹ مردادماه پیش رو برگزار شود؛ در این گزارش نگاهی به فرآیندهای تشکیل و استقرار دولت و هم‌چنین انتصاب معاونین و اعضای کابینه داشته‌ایم.
مرحله‌ی دوم انتخابات ریاست جمهوریِ زودهنگامِ ۱۴۰۳ نیمه‌ی تیرماه جاری برگزار شد و مسعود پزشکیان با کسب میزان ۱۶.۳۸۴.۴۰۳ رأی به‌عنوان نهمین رئیس جمهوری اسلامی ایران منتخب شد.
بر اثر سانحه‌ی بالگرد حامل شهید آیت‌الله رئیسی رئیس‌جمهور در تاریخ ۳۰ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۳ و شهادت وی و همراهانش، طبق قانون اساسی می‌بایست تا ۵۰ روز انتخابات برای تشکیل دولت جدید برگزار می‌شد که این کار صورت گرفت و رئیس‌جمهورِ جدید انتخاب شده است.
در این گزارش قرار است نگاهی به مراحل و فرآیندهای تشکیل و استقرار دولت جدید داشته باشیم.
۱۶ روز است که رئیس‌جمهور منتخب، مشخص شده و قرار است یکشنبه هفته‌ی آینده ۷ مردادماه مراسم تنفیذِ حکم رئیس‌جمهور از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی و هم‌چنین سه‌شنبه ۹ مردادماه مراسم تحلیف نیز در مجلس شورای اسلامی با حضور سران قوا و مقامات داخلی و میهمانان خارجی از کشورهای مختلف برگزار شود.
بعد از تنفیذ و تحلیف و قبل از أخذ رأی اعتماد وزرا از مجلس، معمولاً رئیس‌جمهورِ جدید در جلسات دولت سابق با حضور کابینه حضور می‌یابد و جلسات ادامه دارد. تا زمانی که وزرای دولت چهاردهم از مجلس رأی اعتماد بگیرند و به وزارتخانه‌های مربوطه بروند.
چگونگی مراسم تحلیف
اصل ۱۲۱ قانون اساسی مراسم تحلیف رئیس‌جمهور را به شرح زیر توصیف کرده که باید سوگند یاد کرده و آن را به امضا برساند:
“رئیس جمهور در مجلس شورای اسلامی در جلسهای که با حضور رئیس قوه قضائیه و اعضای شورای نگهبان تشکیل می‌شود به ترتیب زیر سوگند یاد کرده و سوگندنامه را امضاء میکند:
«بسم الله الرحمن الرحیم. من به عنوان رئیس جمهور در پیشگاه قرآن کریم و در برابر ملت ایران به خداوند قادر متعال سوگند یاد میکنم که پاسدار مذهب رسمی و نظام جمهوری اسلامی و قانون اساسی کشور باشم و همه استعداد و صلاحیت خویش را در راه ایفای مسئولیتهایی که بر عهده گرفتهام به کار گیرم و خود را وقف خدمت به مردم و اعتلای کشور، ترویج دین و اخلاق، پشتیبانی از حق و گسترش عدالت سازم و از هرگونه خودکامگی بپرهیزم و از آزادی و حرمت اشخاص و حقوقی که قانون اساسی برای ملت شناخته است حمایت کنم. در حراست از مرزها و استقلال سیاسی و اقتصادی و فرهنگی کشور از هیچ اقدامی دریغ نورزم و با استعانت از خداوند و پیروی از پیامبر اسلام و ائمه اطهار علیهمالسلام قدرتی را که ملت به عنوان امانتی مقدس به من سپرده است همچون امینی پارسا و فداکار نگاهدار باشم و آن را به منتخب ملت پس از خود بسپارم».
همان‌طور که آورده شد، این مراسم روز ۹ مردادماه در مجلس شورای اسلامی برگزار می‌شود.
فرآیند معرفی و رأی اعتماد وزرا چگونه است؟
بعد از تحلیف مرحله‌ی بعدی برای استفرار دولت چهاردهم که مسعود پزشکیان مأمور به این کار است، معرفی وزرای پیشنهادی به مجلس برای أخذ رأی اعتماد است.
ماده ۲۰۲ آیین‌نامه داخلی مجلس در این‌باره می‌گوید “رئیس‌جمهور موظف است حداکثر ظرف مدت دو هفته پس از انجام مراسم تحلیف یا سقوط دولت یا تغییر نیمی از وزراء از ابتدای شروع به‌کار دولت، ضمن تقدیم برنامه کلی، اسامی وزرای پیشنهادی وزارتخانه‌ها را که دارای تجربه و تخصص مرتبط هستند به همراه شرح حال، برنامه‌ها، سوابق و سمت‌های علمی و اجرائی و سایر امتیازات قابل استناد، به مجلس تسلیم کند.”
در ادامه‌ی این ماده آمده است: “کمیسیون یا کمیسیون‌های مرتبط موظفند پس از بررسی صلاحیت، انطباق مدارک، سوابق و برنامه‌های وزیر پیشنهادی و تطبیق آنها با اسناد بالادستی ظرف مدت یک‌هفته گزارش خود را به هیأت‌رئیسه ارائه کنند تا برای اطلاع نمایندگان چاپ و توزیع شود.”
کابینه دولت دارای ۱۹ وزارتخانه است و رئیس‌جمهور ۱۴ معاون دارد به شرح زیر است:
وزارتخانه‌های «آموزش و پرورش»، «ارتباطات و فناوری اطلاعات»، «اطلاعات»، «امور اقتصادی و دارایی»، «امور خارجه»، «بهداشت، درمان و آموزش پزشکی»، «تعاون، کار و رفاه اجتماعی»، «جهاد کشاورزی»، «دادگستری»، «دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح»، «راه و شهرسازی»، «صنعت، معدن و تجارت»، «علوم، تحقیقات و فناوری»، «فرهنگ و ارشاد اسلامی»، «کشور»، «میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی»، «نفت»، «نیرو» و «ورزش و جوانان».
فهرست معاونین رئیس‌جمهور: معاون اول و معاونین اجرایی، اقتصادی، امور زنان و خانواده، امور مجلس(پارلمانی)، علمی و فناوری و اقتصاد دانش بنیان و معاونت حقوقی.
دیگر معاونین رئیس‌جمهور که ریاست یک سازمان را برعهده دارند و هم‌زمان معاون وی هم هستند: رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران، رئیس سازمان اداری و استخدامی، رئیس سازمان انرژی اتمی، رئیس سازمان برنامه و بودجه، سازمان حفاظت محیط زیست، رئیس سازمان ملی استاندارد و سازمان ملی سنجش و ارزشیابی نظام اموزش کشور.
علاوه‌بر این رئیس‌جمهور انتصابات دیگری خواهد داشت و سرپرست نهاد ریاست جمهوری، رئیس‌دفتر خود، دبیر هیئت دولت و رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری را منصوب خواهد کرد که این انتصابات نیازی به رأی اعتماد از مجلس ندارد.
به این ترتیب، احتمالاً جلسات رأی اعتماد به وزرای پیشنهادی دولت اوایل شهریورماه برگزار شود و محتمل است که زمان استقرارِ کابینه چهاردهم مقارن با هفته‌ی دولت باشد.
