با توجه به اینکه امتحانات دانشآموزان نابینا اغلب در جایی غیر از مدارس ویژه نابینایان برگزار می‌شود و تجهیزات تبدیل سؤالات به “بریل” هم فقط در مدارس نابینایان مستقر شده است، دانشآموزان نابینا از دسترسی به سؤالات بریل محروم شده‌اند!
امسال برای نخستین بار دانشآموزان در سه پایه تحصیلی دوره متوسطه دوم باید در امتحانات نهایی شرکت کنند و نمرات کسب‌شده آنها در کنکور تأثیرگذار خواهد بود.
قرار است تا سال ۱۴۰۵ سهم سوابق تحصیلی در پذیرش دانشگاه‌ها به ۶۰ درصد و سهم کنکور به ۴۰ درصد برسد.
هم‌اکنون در بحث برگزاری امتحانات نهایی در سه پایه دوره متوسطه دوم، مسائل و مشکلات مختلفی به‌ویژه در حوزه‌های برگزاری آزمون از سوی دانشآموزان و معلمان مطرح می‌شود که بی‌توجهی به این مسائل منجر به تضییع حقوق دانشآموزان می‌شود و در نهایت سرنوشت آنها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
غلام‌عباس ترکی؛ معاون قضایی دادستان‌کل کشور هم در تاریخ ۱۶ اردیبهشت در نامه‌ای خطاب به رضامراد صحرایی؛ وزیر آموزش و پرورش درباره آمادگی این وزارتخانه برای برگزاری امتحانات نهایی هشدار داده بود.
در این نامه آمده بود: اقدامات قابل‌توجهی از جمله برگزاری آزمون‌های شبه‌نهایی و دیگر اقدامات مرتبط از سوی آن وزارتخانه به‌منظور فراهم کردن شرایط برای فرایند جدید ارزشیابی دانشآموزان انجام گرفته است لیکن بر اساس برخی گزارش‌های دریافتی موضوعاتی از قبیل امنیت آزمون از حیث انتشار پرسش‌ها، کمبود مدارس دولتی متوسطه دوم جهت انتخاب به‌عنوان حوزه امتحانات نهایی، فقدان بسترهای فنی و تجهیزات و امکانات موردنیاز برای برگزاری آزمون، عدم‌کفایت برگزاری دوره‌های آموزش تخصصی موردنیاز برای کادر آموزشی، عدم آگاهی مناسب دانشآموزان و اولیا نسبت به روند جدید کنونی و همچنین احتمال عدم‌همراهی مناسب کادر اداری و آموزشی برای برگزاری آزمون‌های نهایی در مقاطع مذکور به‌دلیل مطالبات مالی و صنفی از جمله چالش‌ها و مشکلاتی است که محتمل است موجب اخلال در روند برگزاری آزمون‌های نهایی مذکور شود؛ که تحقق این شرایط بدون تردید، علاوه بر بی‌اعتمادی و آسیب به نظام آموزشی کشور و آینده تحصیلی و علمی دانشآموزان، تبعات اجتماعی و امنیتی قابل‌توجهی را نیز برای نظام در پی خواهد داشت.
در گزارش‌های مختلف، مسائل و مشکلات مطرح‌شده از سوی دانشآموزان در بحث برگزاری امتحانات نهایی را منعکس می‌کند تا به برطرف شدن این مشکلات و برگزاری بهتر امتحانات نهایی در سه سال دوره متوسطه دوم کمک کند.
در ادامه به مشکلات مطرح‌شده از سوی “دانشآموزان نابینا” در جریان برگزاری امتحانات نهایی امسال پرداخته‌ایم.
یکی از مشکلاتی که دانشآموزان نابینا چند سالی است با آن دست به گریبان هستند، شیوه برگزاری امتحانات نهایی است. این مشکلات از امسال دوچندان هم شده است چرا که امتحانات نهایی نه‌فقط دانشآموزان کلاس دوازدهم، که همه دانشآموزان متوسطه دوم را در بر می‌گیرد.
دانشآموزان نابینا معتقدند که وزارت آموزش‌وپرورش و سازمان آموزش‌وپرورش استثنایی برای رفع این مشکلات اقدامی نکرده‌اند.
به‌گفته جمعی از دانشآموزان نابینا و کم‌بینا، با توجه به اینکه امتحانات دانشآموزان نابینا اغلب در جایی غیر از مدارس ویژه نابینایان برگزار می‌شود و تجهیزات تبدیل سؤالات به بریل هم فقط در مدارس نابینایان مستقر شده است، دانشآموزان نابینا از دسترسی به سؤالات بریل محروم شده‌اند و آزمون‌ها را به‌کمک منشی پاسخ می‌دهند!
نبود دسترسی به سؤالات بریل، دشواری‌های زیادی را در درس‌هایی نظیر ریاضیات، ادبیات فارسی، عربی و انگلیسی برای این دانشآموزان به وجود آورده است.
دانشآموزان نابینا باید از منشی‌هایی استفاده کنند که تخصص کافی در خصوص همراهی با افراد با آسیب بینایی ندارند و آموزش خاصی در زمینه چگونگی خواندن سؤالات و پیاده‌سازی پاسخ‌ها دریافت نکرده‌اند.
همه دانشآموزان در یک حوزه و سالن امتحان می‌دهند و می‌توان تصور کرد که سروصدای حاصل از حضور تعداد زیادی منشی و دانش‌آموز در یک سالن، تا چه‌میزان می‌تواند بر تمرکز دانشآموزان با آسیب بینایی اثر منفی بگذارد.
در برخی درس‌ها که متون تخصصی دارند، پیدا کردن چندین منشی که به محتوا تسلط داشته باشند و به‌طور همزمان بتوانند در حوزه برگزاری امتحان حضور داشته باشند، بسیار دشوار است و این موضوع می‌تواند برگزاری امتحان‌هایی مثل انگلیسی یا ریاضی و عربی را دچار مشکل کند.
برخی از دانشآموزان نابینا و کم‌بینا علاوه بر اختلال بینایی، دچار اختلالات شنوایی هم هستند و تنها راه دسترسی این گروه از دانشآموزان به متن سؤالات، نسخه تبدیل‌شده به بریل است و در شرایط موجود، این گروه از دانشآموزان هم از دسترسی مطمئن به سؤالات محروم می‌شوند.
اکنون حدود ۲۰ سال است که سازمان سنجش آموزش کشور برای ایجاد فرصت برابر در کنکور برای دانشآموزان نابینا، تمامی سؤالات کنکور را به‌شکل بریل در اختیار داوطلبان نابینا می‌گذارد و همین موضوع هم نقش انکارناپذیری را در موفقیت‌های تحصیلی نابینایان ایجاد کرده است.
با توجه به اینکه در زمان حاضر نمره امتحانات نهایی، بخش قابل‌توجهی از نمره کنکور افراد را تشکیل می‌دهد، با نبود دسترسی به سؤالات بریل و با کوتاهی‌هایی که از سوی وزارت آموزش‌وپرورش و سازمان آموزش‌وپرورش استثنایی درخصوص مناسب‌سازی فضای امتحانات برای نابینایان صورت داده، این فرصت برابر، دچار خدشه شده و اجحافی تأمل‌بر‌انگیز را در حق دانشآموزان به وجود آورده و رقابت نابرابری را بین دانشآموزان بینا و نابینا رقم زده است.
نهاد‌های مربوطه به‌ویژه وزارت آموزش و پرورش باید در این خصوص پاسخگو باشند؛ چرا پیش از تغییر شیوه برگزاری آزمون و در زمان انجام برنامه‌ریزی‌ها برای پیاده‌سازی شیوه جدید، نیاز‌های دانشآموزان نابینا در نظر گرفته نشده است؟
