به گزارش اختصاصی دمیر نیوز، صبح روز پنجشنبه ۶ اردیبهشت ۱۴۰۴، بندر شهید رجایی بندرعباس که بهعنوان گلوگاه اصلی واردات و صادرات غیرنفتی کشور شناخته میشود، صحنه انفجاری مهیب بود که نهتنها زیرساختهای حیاتی این مجموعه را دچار آسیب کرد، بلکه موجی از نگرانی را در میان فعالان اقتصادی، تجار، شرکتهای کشتیرانی و حتی بازیگران بینالمللی حوزه حملونقل دریایی برانگیخت. این حادثه که هنوز جزئیات نهایی علت آن اعلام نشده، تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم خود را بر روند تخلیه و بارگیری کالاها، اعتماد بینالمللی به زیرساختهای بندری ایران و هزینههای تجارت خارجی کشور گذاشته است.
حادثه انفجار در بندر شهید رجایی علاوه بر خسارات انسانی، از منظر اقتصادی و تجاری نیز پیامدهای گسترده و چندلایهای برای کشور بههمراه داشته که میتوان آن را در سه سطح اصلی بررسی کرد که در ادامه به آن ها خواهیم پرداخت.
خسارات مستقیم زیرساختی و عملیاتی به بندر شهید رجایی
آسیب اسکلهها و تجهیزات بندری
حداقل یک اسکله کانتینری بهطور کامل از مدار خارج شده و بخشی از جرثقیلهای تخلیه و بارگیری، سیستمهای IT، انبارها و شبکه توزیع داخلی آسیب جدی دیدهاند. این موضوع ظرفیت عملیاتی بندر را در کوتاهمدت ۱۰ تا ۱۵ درصد کاهش داده است.
هزینه بازسازی و تعمیرات
براساس برآوردهای اولیه، مجموع هزینههای بازسازی زیرساختی میتواند بین ۷۰۰ تا ۱۲۰۰ میلیارد تومان تخمین زده شود، که البته رقم نهایی بستگی به سرعت ارزیابی بیمهها و شرکتهای بهرهبردار خواهد داشت.
اختلال در زنجیره تأمین کالاهای اساسی و تجاری کشور
نقش بندر شهید رجایی
این بندر حدود ۵۰ درصد واردات کانتینری و ۸۰ درصد صادرات غیرنفتی کشور را مدیریت میکند. بنابراین، هرگونه اختلال در این بندر، بهطور مستقیم بر زنجیره تأمین کالاها، ترخیص، و صادرات تأثیرگذار است.
جابجایی اضطراری محمولهها
کشتیهای حامل کالاهای اساسی (نظیر گندم، ذرت، جو و دانههای روغنی) بهصورت موقت به بندر امام خمینی هدایت شدهاند. این جابجاییها هزینه حمل و ترخیص را افزایش داده و باعث کندی فرآیند تحویل کالاها به بازار شده است.
افزایش هزینه انبارداری و تأخیر در ترخیص کالا
با توجه به کاهش ظرفیت انبارش و تخلیه در بندر، تجار و واردکنندگان با افزایش تعرفههای معطلی کانتینر و بار مواجه شدهاند که این هزینهها مستقیماً به قیمت تمامشده کالا در بازار داخلی منتقل میشود.
تأثیرات بلندمدت بر اعتبار تجاری و لجستیکی کشور
بیاعتمادی موقت شرکای بینالمللی
حوادثی از این جنس میتواند بر اعتبار لجستیکی بنادر ایران نزد خطوط کشتیرانی بینالمللی اثر منفی بگذارد، بهخصوص در شرایطی که کشور تلاش دارد سهم خود را در مسیرهای ترانزیتی منطقهای (نظیر کریدور شمال–جنوب) افزایش دهد.
افزایش هزینه بیمه حملونقل دریایی
شرکتهای بیمه بینالمللی ممکن است حق بیمه محمولهها و کشتیها در بندر شهید رجایی را افزایش دهند که در نهایت هزینه واردات و صادرات را برای تجار ایرانی بیشتر خواهد کرد.
حادثه بندر شهید رجایی، با توجه به نقش کلیدی این بندر در تجارت بینالمللی ایران، تبعات آن در سطح ملی و حتی منطقهای قابل لمس است. شفافسازی علت حادثه، تسریع در بازسازی، جبران سریع خسارات و بازآفرینی اعتماد شرکای خارجی، ضرورتهای فوری سیاستگذاران اقتصادی کشور در روزهای پیش رو هستند.