عربستان سعودی با تغییر رویکرد خود، حضور بانک‌های مطرح جهانی در این کشور را فراهم کرده است. بلومبرگ در گزارشی به بررسی موفقیت عربستان در این زمینه پرداخته است.
زمانی که بانک آلمانی «دویچه بانک آگ» در ماه گذشته میلادی، «جمال الکیشی»، مدیرعامل پیشین این بانک برای خاورمیانه و آفریقا را به سِمت خود بازگرداند، این انتصاب مجدد با یک تغییر همراه شد: برخلاف دوره قبلی، الکیشی در شهر دبی امارات متحده عربی – قطب تجاری سنتی منطقه – مستقر نخواهد شد؛ بلکه فعالیت خود را در شهر ریاض، پایتخت عربستان که به مراتب زرق‌وبرق کمتری نسبت به دبی دارد، آغاز خواهد کرد.
دویچه بانک آگ که بزرگ‌ترین وام‌دهنده در آلمان است، همچنین در حال افزایش تعداد کارکنان خود در پایتخت عربستان سعودی است. این تغییرات، بازتاب‌دهنده این موضوع است که چطور ریاض به عنوان یک شهر محافظه‌کار، به تدریج در حال تبدیل شدن به یک قطب مالی است. محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی با اتخاذ یک رویکرد جدید نسبت به رویه سال‌های گذشته در عربستان، فعالیت شرکت‌های خارجی در این کشور را آسان‌تر کرده است، اما وجود یک قانون نیز باعث شده این شرکت‌ها مجبور به ایجاد دفاتر مرکزی در عربستان شوند تا بتوانند به فعالیت خود در کشوری با میلیاردها دلار ثروت نفتی ادامه دهند.
این اقدام با هدف جذب شرکت‌ها و کسب‌وکارها از مراکز مالی بین‌المللی مانند هنگ‌کنگ و سنگاپور و به‌طور ویژه از شهر دبی انجام شده است. بانکداران می‌گویند فشارهای عربستان برای گسترش فعالیت در خاک این کشور، تنها محدود به یک قانون نمی‌شود. به شکل دقیق‌تر، مقامات ارشد سعودی به‌طور مدام در حال پرسش از مدیران شرکت‌ها هستند که آیا آن‌ها برنامه‌ای برای اقامت بیشتر یا گسترش دفاتر خود دارند و در عین حال به آن‌ها پیشنهاد می‌دهند در صورتی که با خانواده خود در ریاض زندگی کنند، مجوزهای مورد نیاز به شکل سریع‌تری برایشان صادر خواهد شد.
شرکت سرمایه‌گذاری فرانسوی «روتشیلد اند کو» دفتر جدید خود را در مرکز مالی ۱۰ میلیارد دلاری پایتخت عربستان افتتاح کرده و متعهد به انتقال بانکداران از دبی و نقاط دیگر به عربستان شده است. همچنین تعداد کارکنان «اچ‌اس‌بی‌سی» – گروه بانکداری بریتانیا – و شرکت خدمات مالی و بانکداری «جی‌پی مورگان» در عربستان به حدی رسیده که با دبی قابل مقایسه است. در این میان، شرکت خدمات مالی و بانکداری آمریکایی «لازارد» اعلام کرده ریاض را به عنوان مقر اصلی بخش مشاوره‌ای خود در منطقه انتخاب کرده است. شرکت خدمات مالی «نورترن تراست» نیز در سال گذشته میلادی، دفتر مرکزی منطقه‌ای خود را در پایتخت عربستان تأسیس کرد.
با این حال، اگرچه ریاض با تغییرات زیادی همراه شده و شرکت‌های بیشتری فعالیت خود را در آن آغاز کرده‌اند، مهاجران حاضر در این کشور به مشکلاتی مانند پیدا کردن یک مرکز درمانی باکیفیت یا مدرسه خوب اشاره می‌کنند. برخی از بانکداران به سختی‌های مربوط به فعالیت در این کشور اشاره دارند و می‌گویند مقامات عربستان از مشاوران مالی انتظار دارند در تمام زمان‌ها در دسترس باشند و به‌سرعت تصمیم‌گیری‌های مهم انجام می‌دهند. با وجود این موانع، سرعت سرمایه‌گذاری و فعالیت در ریاض، بدون وقفه ادامه دارد. اگرچه بانک‌های جهانی در حال گسترش فعالیت خود در ریاض هستند، اما به‌شدت به استخدام استعدادهای محلی متکی هستند، زیرا بسیاری از مهاجران هنوز تمایلی به حضور در عربستان ندارند.
عربستان؛ غول خفته‌ای که بیدار شده است
مِی نصرالله، بنیان‌گذار شرکت «دِنونوو پارتنرز»، می‌گوید که عربستان یک غول خفته بوده که اکنون بیدار شده است و تلاش دارد به دیگر کشورها برسد و از آن‌ها پیشی بگیرد. او فشار بر شرکت‌های بین‌المللی برای تأسیس دفتر مرکزی در عربستان را برجسته می‌کند، اما در عین حال، بر فرصت‌های اقتصادی و سود‌آوری که با تبعیت از این قانون به دست می‌آید، تأکید دارد. با وجود این پتانسیل، خانم نصرالله به چالش‌هایی مانند زیرساخت‌های ناکافی از جمله مسکن، آموزش و خدمات و کمبود استعدادهای داخلی برای گسترش شرکت‌های بین‌المللی اذعان می‌کند.
با مواجهه بیشتر اقتصادهای اروپا و آسیا با شرایط همراه با نااطمینانی، حضور بانک‌های بین‌المللی در ریاض به آن‌ها اجازه می‌دهد به برخی از مشتاق‌ترین نهادهای جهان برای توافقات نزدیک شوند که از جمله آن‌ها می‌توان به یک صندوق ثروت ملی اشاره کرد که در حال تزریق میلیاردها دلار در پروژه‌های داخلی عربستان است و جریان‌های مالی را از ایالات متحده به آسیا هدایت می‌کند.
در همین زمان، بانک‌های بین‌المللی فعال در عربستان یا کشورهای حوزه خلیج فارس می‌گویند با در نظر گرفتن اندازه اقتصاد و معاملات انجام‌شده، هزینه‌هایی که در این کشورها به دست می‌آورند، هنوز کمتر از انتظار آن‌ها است.
دبی؛ بزرگ‌ترین مرکز مالی خاورمیانه
وال‌استریت و بانک‌های اروپایی نیز باید روی یک طناب منطقه‌ای بین ریاض، دبی و حتی ابوظبی که همگی در رقابت برای جذب شرکت‌های مالی هستند، بندبازی کنند. دبی همچنان به عنوان بزرگ‌ترین مرکز مالی خاورمیانه شناخته می‌شود، در حالی‌که چندین صندوق مستقل عظیم نیز در ابوظبی حضور دارند. متمرکز شدن به یک مرکز منطقه‌ای توسط بانک‌های جهانی، می‌تواند برای ایجاد روابط بلندمدت آن‌ها در تمام منطقه، مضر باشد.
هدف دولت عربستان سعودی در مشارکت با موسسات مالی مشهور، افزایش نفوذ در امور مالی جهانی، توسعه بازارهای سرمایه، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و تأکید بر اهمیت جهانی این کشور است. با این حال، چالش‌ها همچنان ادامه دارد، زیرا بسیاری از خارجی‌ها با وجود وعده دستمزدهای بالاتر، برای اقامت طولانی‌مدت در ریاض تردید دارند؛ امری که تلاش‌ها برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی را با مشکل مواجه می‌کند.
از سوی دیگر، رقبای منطقه‌ای عربستان دست روی دست نگذاشته‌اند. ابوظبی تلاش‌های خود برای جذب شرکت‌های مالی بزرگ را افزایش داده است و غول‌های جهانی نظیر مورگان استنلی، دویچه بانک، جی‌پی مورگان و روتشیلد اند کو، همگی در حال افزایش فعالیت خود در ابوظبی هستند. با این حال، دبی همچنان به عنوان شهر مورد ترجیح بسیاری از متخصصان مالی باقی مانده است؛ چراکه در آن زیرساخت‌های گسترده و باکیفیت وجود دارد و علاوه بر ایمنی، اتصال پروازی این شهر به سایر نقاط جهان نیز قابل توجه است.
